Blog: Jezelf verlaten

‘Teveel begrip’ en ‘Het valt wel mee’…..dit waren de titels van mijn laatste 2 posts op Instagram (@bijNynke). Soms begrijpen we zó goed waar het gedrag van een ander vandaan komt, dat we deze niet verantwoordelijk houden voor zijn/haar uitspraken of gedrag. Teveel begrip kan er ook voor zorgen dat we niet goed voelen wat we er eigenlijk zelf van vinden. We zijn teveel afgestemd op de ander. Je vindt het eigenlijk niet oké, maar begrijpt de ander (vaak je partner) zo goed omdat je weet dat het vanuit pijn, angst of onzekerheid komt. En je houdt jezelf voor dat hij/zij het eigenlijk anders bedoelt. In plaats van eerst te voelen wat voor jóu acceptabel is en je grenzen aan te geven, focus je op de gevoelens van de ander en probeer je het gedrag te verklaren/verzachten. Ik heb dit zelf veelvuldig gedaan. En ik zie het ook veel om me heen. Vrienden of familie die vol ongeloof of met pijn iets vertellen over wat hun partner zei, deed of juist niet deed en dat dan gelijk weer afzwakken. “Het valt eigenlijk ook wel mee” hoor ik dan. Of: “Hij bedoelt het niet zo“. Of: “Het is ook wel logisch als je ziet waar hij/zij zelf mee worstelt”.

Bij jezelf weggaan
Wat we hiermee doen is weggaan bij onszelf. In wat er in óns wordt geraakt. We laten onze gevoelens niet helemaal toe, maar bedekken ze gelijk door te focussen op de ander en dat gedrag te rechtvaardigen, verklaren of afzwakken. En daar gaat het mis. Natuurlijk is het prima om je te verplaatsen in het gedrag van de ander. Maar pas nadat je je eigen gevoelens ten volste hebt gevoeld!

Wat ik zelf ook vaak deed was kritisch zijn op mezelf. Dan sprak ik mezelf aan met: “Je moet niet zo moeilijk doen“. Of: “Je bent ook wel erg veeleisend” of “Je hebt genoeg om tevreden over te zijn“. Ook dit was een vorm van afzwakken. Ik had de drang om die leuke, lieve, positieve, sterke vrouw te zijn. Vooral niet lastig zijn is een boodschap die ik al vroeg heb meegekregen.

Ik ben vaak bij mezelf weggegaan. Wanneer iemand over mijn grenzen ging, zwakte ik het gedrag van de ander onbewust af. Ik voelde wel dat ik het niet oké vond en ik sprak dit ook uit, maar als de ander dan volhield of stilzwijgend doorging, kwam ik klem te zitten. Ik voelde van alles maar drukte dat onbewust weg. Ik overtuigde mezelf ervan dat het wel meeviel. Ik ging het vanuit de ander bekijken en wilde niet moeilijk doen. Ik wilde geen zeur zijn, niet behoeftig overkomen, ik wilde die vrouw zijn die door de ander het meest gewenst was. Ik voelde dus wel degelijk onrust, pijn, angst, onrecht, maar onbewust verliet ik mezelf en liet ik de ander toch weg komen met zijn/haar gedrag.

Overlevingsmechanisme
Wat ik toen niet wist, is dat dit mijn overlevingsstrategie was. Ik had de verbinding met die ander zó nodig. Geen verbinding activeerde in mij een doodsangst. De doodsangst die ik als baby en kind had gevoeld wanneer mijn ouders lange tijd niet op mij reageerden. Dus zodra ik in mijn verdere leven werd afgekeurd of de verbinding met een andere belangrijke persoon verloor, sloeg mijn alarmsysteem aan. En moest ik wel manieren vinden om met het gedrag van de ander om te gaan. Vroeger heeft dit overlevingsmechanisme me geholpen. Toen moest ik het gedrag van mijn ouders wel afzwakken of verklaren. Ten volste beseffen dat ze me echt niet zagen of hoorden, dat er echt geen verbinding was, zou te pijnlijk en beangstigend zijn.

Als volwassenen hoeft dit gelukkig niet meer. We zijn niet meer hulpeloos. We hebben de continue verbinding met de ander niet meer nodig om te overleven. Maar vaak wordt dit mechanisme onbewust toch nog getriggerd. En schieten we in het getraumatiseerde kinddeel. Dit herkennen we vaak niet, omdat we tegelijk ook nog bij machte zijn om als volwassene te reageren. Terwijl de oerpaniek inmiddels al volop geactiveerd kan zijn.

Het pijnlijke besef
Ergens komt het moment dat je begint te beseffen dat je het gedrag van de ander écht niet oké vond. Je hebt dit misschien altijd al gevoeld en misschien zelfs wel uitgesproken, maar toch heb je niet gezegd wat je echt had willen zeggen. Onderhuids is het blijven knagen. En dan besef je wat je eigenlijk had willen zeggen. Wat je echt diep van binnen voelde en vond.  Misschien had je het gedrag eigenlijk helemaal niet willen accepteren. Of had je een consequentie aan het gedrag van de ander willen verbinden. Dit besef kan veel pijn doen! Je wordt boos op de ander omdat hij/zij over je emotionele grens is gegaan en niet goed naar jou heeft geluisterd. En je wordt wellicht boos op jezelf omdat je niet voldoende voor jezelf bent gaan staan.

Wanneer je dit dan uitspreekt naar de ander kan het zijn dat deze met niet al te veel begrip reageert. Je krijgt misschien zelfs te horen dat je overdrijft. Of dat je oude koeien uit de sloot haalt. En dat kan wederom een behoorlijke klap voor je zijn. Nu heb je goed gevoeld wat iets met je deed, heb je het ingebracht, ga je staan voor jezelf en ondermijnt de ander je gevoel wéér. Het kan zijn dat je hiermee wederom in hetzelfde patroon vervalt. Dus deze gevoelens weer gaat onderdrukken. Het patroon zal zich herhalen. Het kan ook zijn dat je op het punt komt dat je wel voor je eigen gevoelens blijft staan. Dat je kunt blijven uitspreken wat je voelt en wat het met je doet. En waar nodig grenzen aangeeft.

Enorme bevrijding
Wat er dan gebeurt is niet te beschrijven. Het is een enorme bevrijding. De ruimte die in jezelf ontstaat als je jouw gevoelens ten volste durft in te brengen en echt voor jezelf gaat staan. Je boort je innerlijke kracht aan. Ineens heeft het gedrag van de ander veel minder impact op je. Het is niet meer zo belangrijk of hij/zij je begrijpt. Je bent niet meer bezig met het verhaal van de ander, maar met je eigen gevoel. Ook al verandert er nog niets aan het begrip of gedrag van de ander, het is een enorm verschil als je jouw eigen waarheid spreekt. Dat je bij je eigen gevoel kunt blijven. Wat de ervaring leert is dat je vanuit daar voelt welke vervolgstappen je wilt zetten. Je reageert nu vanuit je volwassen-deel en wordt niet meer aangestuurd door je kind-deel. Wat ook vaak gebeurt is dat je nu de ander pas echt bereikt. Nu jij vanuit je eigen kracht spreekt. Het is bizar dat je soms dezelfde woorden gebruikt, maar dat de ander je nu wel hoort.

Ook zul je gaan inzien dat je zelf een grote rol speelt in het patroon. Ik kon bijvoorbeeld heel teleurgesteld en boos zijn als mijn partner mijn emotionele grenzen niet goed aanvoelde. Maar pas toen ik doorhad dat ik mijn gevoelens er niet ten volste liet zijn en zelf niet voldoende zicht had op mijn grenzen, begreep ik dat de ander dit ook nooit zou kunnen. Ik merkte ook dat wanneer ik mijn gevoelens vol inbracht en mijn grenzen kon aangeven er juist bewegingsruimte ontstond.

Emotionally Focused Therapy (EFT)
Het is ontzettend verhelderend als je zicht hebt op je overlevingspatronen. Zelf heb ik veel gehad aan Emotionally Focused Therapy. Ik ben inmiddels zelf ook opgeleid tot EFT-relatietherapeut. EFT focust op de hechtingsangsten en -behoeften die vaak onder een relatieprobleem liggen. Iedereen heeft diepgewortelde angsten die met overleving te maken hebben. Denk bijv. aan de angst om niet belangrijk genoeg te zijn, de angst om het nooit goed te kunnen doen of de angst om niet jezelf te kunnen zijn. Er zijn enkele veel voorkomende patronen die vaak in relaties spelen. Het is erg verhelderend als je hier meer zicht op hebt. In een volgende blog zoom ik graag in op de meest voorkomende patronen. Inclusief de veelvoorkomende reactie op het door mij beschreven patroon in deze blog.

22-11-2024