Blog: Jaloers?

Ik val maar gelijk met de deur in huis: ik vind dat het woord ‘jaloers’ vaak ten onrechte wordt gebruikt. Dat het wordt uitgelegd als ‘de ander iets niet gunnen’ of ‘iets willen dat de ander heeft’. Hier is op zichzelf niets mis mee. Soms zijn we inderdaad jaloers en heeft dat met afgunst te maken. Maar: dit is lang niet altijd het geval! Heel vaak spreken we van jaloezie, terwijl het over angst gaat. En wanneer we dit niet inzien, kan dit veel leed veroorzaken. Veel partners worstelen met jaloerse gevoelens. Bijvoorbeeld wanneer een partner openlijk flirt met anderen, teveel tijd met een collega doorbrengt of er sprake is van een vriendschap met een ex-geliefde. Of wanneer een partner bijvoorbeeld alleen op vakantie wil of veel met vrienden afspreekt.

Jaloers zijn heeft voor veel mensen een negatieve bijklank. Wanneer we onze gevoelens als jaloezie bestempelen, veroordelen we onszelf omdat we vinden dat we niet jaloers mogen zijn. Dat we het de ander moeten gunnen. We zijn daardoor geneigd deze gevoelens in onszelf weg te drukken, af te zwakken of proberen onszelf ervan te overtuigen dat de situatie echt niet zo erg is. Maar hierbij ga je voorbij aan jóuw alarmsysteem.

Jaloezie? Of is het angst?
Wat wordt er echt in je geraakt? Is het wel jaloezie? Vaak is er geen sprake van afgunst, maar wordt er een diepgewortelde hechtingsangst geraakt. Bijvoorbeeld de angst niet goed genoeg te zijn, niet belangrijk genoeg, om überhaupt niet genoeg te zijn of verlaten te worden. Wanneer dit bestempeld wordt als jaloezie, onderdrukken we deze angst. Maar de angst blijft (onbewust) aanwezig en dit kan grote gevolgen hebben.

Stel je voor dat jouw partner regelmatig iets gaat drinken met een ex-geliefde. Je weet dat het onschuldig is, maar je voelt je hartslag versnellen en wordt onrustig. Het voelt onprettig voor je. Wat je meteen doet is tegen jezelf zeggen dat je je niet moet aanstellen. Je weet echt wel dat je partner van jou houdt en dat dit niets zegt over jullie relatie. En je wilt absoluut geen jaloers persoon zijn. Ook al vind je het eigenlijk niet fijn dat je partner nog regelmatig afspreekt met zijn ex-geliefde, je vindt dat je niet moeilijk moet doen en hem/haar dit moet gunnen. Zo onderdruk je de werkelijke gevoelens die in jou gevoeld willen worden. Want misschien ben jij helemaal niet jaloers, maar triggert het je angst om niet genoeg te zijn. Misschien heb jij in je jeugd gevoeld dat je niet genoeg was voor je ouders en heeft dat een diepgewortelde angst met zich meegebracht. Als kind is hechting met onze ouder(s) van levensbelang. We zijn als baby en de jaren erna volledig afhankelijk van onze ouders en zijn hierdoor ontzettend kwetsbaar. Daarom scannen we continu of zij er nog voor ons zijn en de hechting veilig is. In je liefdesrelatie wordt je partner je belangrijkste hechtingsfiguur en scan je nog steeds voortdurend of je veilig bent. Je wilt weten of je partner je ziet en hoort, er voor je is en ook dat hij/zij jou nodig heeft. Veilige hechting is een existentiële basisbehoefte. De behoefte van je partner om een avondje met zijn ex-geliefde door te brengen, kan jouw oerpaniek triggeren; je hechtingsangst dat je niet genoeg bent. Het ‘niet genoeg zijn’ wordt door je lichaam vertaald als onveilig. Het voelt alsof je bestaan wordt bedreigd. Dit is nu natuurlijk helemaal niet meer het geval, maar ons lichaam kan het onderscheid tussen toen en nu niet maken. Dus je lichaam reageert vanuit de hoogste staat van bedreiging.

Onbegrip van je partner
Wanneer de partner die met deze gevoelens worstelt zelf al doorheeft dat het niet (enkel) om jaloezie gaat, lukt het vaak niet dit over te brengen aan de andere partner. We zien vaak dat de andere partner er rationeel naar kijkt en het echt niet begrijpt. Voor deze partner is het overduidelijk dat er geen echte bedreiging is en hij/zij begrijpt oprecht niet waarom je zo overdreven reageert. Stel je voor dat dit gebeurt in het voorbeeld hierboven. Je deelt met je partner dat het afspreken met een ex-geliefde jou een onveilig gevoel geeft. Dat je het niet goed verdraagt en dat het zelfs pijn doet. Je hoopt waarschijnlijk op een begripvolle reactie. Op erkenning van je gevoelens. Maar je partner snapt er niets van en benadrukt dat het contact met zijn ex-geliefde niets zegt over zijn/haar gevoelens voor jou: “Je weet toch wel hoe belangrijk je voor me bent en dat je genoeg voor me bent?!” Helaas helpt deze zogenaamde geruststelling jou niets. Je weet dit rationeel gezien zelf ook wel. Het helpt je niet het onveilige gevoel te bedwingen. Soms lukt dit even. Dan lukt het ons om onszelf tijdelijk te overtuigen, de gevoelens heel hard weg te drukken of af te zwakken. Maar vaak komt het onveilige gevoel de volgende keer net zo hard weer opzetten.

Zolang jij je hechtingsangst niet volledig erkent en doorvoelt, blijf je met een angstig zenuwstelsel rondlopen. Geen enkele geruststelling van je partner kan hier tegenop. Wanneer je dit blijft onderdrukken, gaat het afspreken met de ex-geliefde (onbewust) leiden tot wroeging jegens je partner. Het voelt alsof hij/zij jou dit steeds weer aandoet.

Liefdevol naar onszelf
Wat zou je nodig hebben wanneer deze hechtingsangst wordt geactiveerd? Wat zeg je tegen een kind dat ontzettend schrikt en overstuur wordt of bevriest? Je zegt vast niet dat het zich niet moet aanstellen, dat het niet zo erg is. Waarschijnlijk neem je het kind serieus en erken je zijn gevoelens. Bij mij komen woorden op als: “Ik zie dat je heel erg geschrokken bent, je was bang he?” Ik zou het kind in mijn armen nemen en laten voelen dat het veilig bij me is. Ik zou iets zeggen als: “Ik ben ben er voor je, je bent nu veilig”. En ik zou het de tijd geven om in zijn eigen tempo rustig te worden. Dit is precies wat jij van jezelf nodig hebt op het moment dat jij getriggerd raakt! Erken en doorvoel de hechtingsangst steeds weer wanneer deze getriggerd wordt. Op deze manier zal de heftigheid langzaamaan afnemen en kun je jezelf helen.

Bewaak je grenzen
Het gevaar van bewustwording en innerlijke groei is dat je de focus legt op jouw hechtingsangst en alleen maar aan de slag gaat met jouw reactie op het gedrag van je partner. Ik wil je op het hart drukken om vooral ook eerlijk te blijven naar jezelf. Vind je het gedrag van je partner echt oké? Zo ja, helemaal goed. Maar wees je ervan bewust dat het ook kan zijn dat je het gedrag sowieso niet oké vindt. Misschien vind je het los van je hechtingsangst niet fijn als je partner nog gezellig afspreekt met zijn ex-geliefde. Dat is je goed recht. Ook dat mag jij inbrengen. Het kan ook zijn dat je hechtingsangst afneemt, maar zodanig aanwezig blijft dat jij je onveilig blijft voelen. Ook dan is het belangrijk dat te erkennen. Je hoeft niet eindeloos met jezelf aan de slag te gaan omdat je je ten doel stelt er mee om te kunnen gaan. Het kan ook zijn dat iets gewoon te pijnlijk blijft en dat jij daarom van je partner vraagt zijn/haar gedrag aan te passen.

Durf trouw te blijven aan jezelf!

03-12-2024