Blog: Verlatingsangst of bindingsangst?

Ben jij bang om verlaten te worden of bang om je vrijheid kwijt te raken?
In mijn praktijk zie ik veel mensen met een angstige en/of vermijdende hechtingsstijl. Ik heb hierover in mijn vorige blogs uitgebreid geschreven. Angstig gehechte mensen hebben een grote behoefte aan emotionele verbinding en nabijheid en zijn bang dat hun partner die behoefte minder heeft, waardoor er constant een angst sluimert om verlaten te worden. Vermijdend gehechte mensen daarentegen hebben moeite met te veel nabijheid. Ondanks dat ze diep vanbinnen ook een veilige verbinding willen, hebben ze een bepaalde (emotionele) afstand nodig omdat ze bang zijn hun vrijheid kwijt te raken.

Wanneer we inzoomen op beide hechtingsstijlen komen we uiteindelijk uit bij verlatingsangst en bindingsangst. Aan de angstige hechtingsstijl ligt verlatingsangst ten grondslag en aan de vermijdende hechtingsstijl bindingsangst. En toch herkennen veel mensen zich niet in deze termen, omdat ze niet goed zicht hebben op wat hiermee precies bedoeld wordt.

“Ik was bang om vergeten te worden”
Veel mensen zullen denken dat ze helemaal niet bang zijn verlaten te worden of dat ze absoluut geen angst hebben om zich te binden. Ze zijn toch deze relatie aangegaan? Vermijdend gehechte mensen herkennen bijvoorbeeld vaak hun behoefte aan vrijheid niet als kenmerk van bindingsangst. Ze kunnen (onbewust) jarenlang blijven weglopen voor echte intimiteit door alles te rationaliseren en zich terug te blijven trekken. Ze vinden het volstrekt redelijk dat ze op afstand blijven en zien dit gewoon als een normale behoefte of kenmerk van hun persoonlijkheid. Ook ik (als van oorsprong angstig gehechte) herkende mezelf niet in de term verlatingsangst. Ik was helemaal niet bang dat mijn partner me zou verlaten, ik was alleen maar bang dat hij me niet bijzonder genoeg zou (blijven) vinden. Ik wilde alleen in een relatie zijn met iemand voor wie ik de ware was. Iemand die 100% voor mij koos. Dat had toch niets met verlatingsangst of bindingsangst te maken?

Door jaren van persoonlijke ontwikkeling (focusing, innerlijk kindwerk, PRI, systemisch werk) kwam ik erachter dat hier wel degelijk verlatingsangst (misschien zelfs wel in combinatie met bindingsangst) aan ten grondslag lag. Van oorsprong ben ik angstig gehecht. Ik heb een groot deel van mijn leven gehunkerd naar een diepe verbinding met mijn ouders en het gevoel bijzonder voor ze te zijn. Ik was voor mijn gevoel* echter één van de zovelen.  Ze waren voor mijn gevoel* niet met mij bezig en konden prima zonder me. In een regressie zag ik mezelf helemaal alleen in een kamer liggen en werd ik overspoeld door de afschuwelijke angst dat mijn ouders mij vergeten waren…….en dat ik hier nu moederziel alleen dood zou gaan.

Dit wilde ik bij een partner nooit weer voelen! Ik voelde dus niet de angst om mijn partner kwijt te raken, maar de angst om niet bijzonder genoeg voor hem te zijn. Ik wilde zeker weten dat ik erop kon vertrouwen dat zolang wij samen waren hij echt 100% voor mij koos. En dat wanneer hij om wat voor reden dan ook minder voor mij zou gaan voelen, hij me dit zou laten weten. Ik wilde niet op het punt komen waarop ik inwisselbaar werd. Eigenlijk was ik gewoon doodsbang dat ook hij me niet nodig had en me ‘zomaar zou kunnen vergeten’. En ik weer helemaal alleen achtergelaten zou worden. Wat er dus toch op neerkwam dat ik bang was verlaten te worden omdat ik niet bijzonder genoeg was.

*voor mijn gevoel
Het was mijn gevoel dat mijn ouders niet met mij bezig waren, dat ik niet bijzonder voor ze was, dat ik één van de zovelen was en dat ze mij zouden kunnen vergeten……Ik weet dat dit feitelijk onjuist is, maar mijn ouders waren net als zoveel ouders van die generatie niet goed in staat zich volledig te hechten aan hun kind(eren) en in hun emotionele behoeften te voorzien. Veel van mijn cliënten worstelen hiermee. Ze weten net als ik hoe hun ouders groot zijn geworden en vaak nog vastzitten in hun eigen onvervulde behoeften en verlangens. En vaak nog kampen met persoonlijk of generationeel trauma. Hoe ze ook hun best hebben gedaan, ze waren zich eenvoudigweg niet bewust van wat hun kinderen emotioneel nodig hadden. Ze zaten zelf nog zo vast in hun eigen verleden dat ze niet in staat waren hun kinderen echt te zien. Dit ligt ten grondslag aan de onveilige hechting en onze overlevingsmechanismen waarmee we de pijn van het gekwetst of afgewezen worden niet volledig hoeven te voelen.

Waarom trekken mensen met bindingsangst en verlatingsangst elkaar aan?
In mijn praktijk zie ik veelal koppels bij wie de ene partner angstig en de andere vermijdend gehecht is. Deze partners belanden in een dynamiek van afstand nemen en nabijheid zoeken. Hoe meer afstand de partner met bindingsangst houdt, hoe angstiger de partner met verlatingsangst wordt om verlaten te worden en nabijheid zoekt. Hierop krijgt de vermijdend gehechte partner nog meer behoefte aan vrijheid, waardoor het alarm van de angstig gehechte partner aanslaat en deze nog meer behoefte krijgt aan verbinding. Zie hier de vicieuze cirkel waarin ze terecht raken.

Liefdesbang
Hannah Cuppen heeft een prachtig boek over bindings- en verlatingsangst geschreven: Liefdesbang. Ik kan het van harte aanraden als je meer over dit onderwerp wilt lezen. Volgens Hannah trekken partners met verlatingsangst en bindingsangst elkaar aan omdat de onderliggende dynamiek zo sterk is dat beiden ervoor zorgen dat er tussen zichzelf en de ander een veilige marge blijft. Ze omschrijft dit als een soort tussenruimte waardoor de ander niet te dichtbij kan komen. En ook al lijkt dat op het eerste gezicht meer van toepassing op mensen met bindingsangst, ook mensen met verlatingsangst hebben volgens Hannah baat bij deze veilige tussenruimte: “Het is een veiligheid die mensen onbewust inbouwen om te zorgen dat ze niet opnieuw gekwetst, afgewezen of verlaten worden of weer iemand verliezen die hen dierbaar is. Het is een overlevingspatroon dat bedoeld is om zichzelf bij voorbaat te beschermen tegen de pijn om opnieuw te verliezen.“

Ook ik besefte dat ik deze tussenruimte had ingebouwd om mezelf te beschermen tegen de angst opnieuw vergeten (dus verlaten) te worden.

Verlatingsangst of bindingsangst: waar ben jij bang voor?
Wanneer je iets herkent in dit verhaal, hoop ik dat mijn openheid je helpt dit bij jezelf verder te gaan onderzoeken. Bewustwording kan het begin zijn van een prachtig vervolg waarin jij steeds minder liefdesbang wordt. En dat gun ik je!

30-10-2025