Blog: Onveilig gehecht (deel 1)

Angstig en vermijdend gehecht
Als EFT relatietherapeut focus ik me op de hechtingsstijlen van liefdespartners. Iedere week weer zie ik partners struggelen als gevolg van onveilige hechting in hun jeugd. Hoe ze over en weer getriggerd raken en overvallen worden door oude pijn die niet voldoende erkend en/of geheeld is. Ze komen onbewust en ongewild in een dynamiek terecht waarbij ze elkaar niet bereiken, waarin het maar niet lukt elkaar te begrijpen. Vaak is dit een dynamiek tussen iemand die angstig gehecht is (en vecht voor verbinding en erkenning) en iemand die vermijdend gehecht is (en zich vaak juist wat meer terugtrekt). Zelf ken ik deze dynamiek als geen ander.

Mede m.b.v. Emotionally Focused Therapy (EFT) heb ik als onveilig gehechte een prachtig proces doorlopen waardoor ik oude pijn heb kunnen helen en niet meer zo vaak en heftig getriggerd raak. Het is voor mij de motivatie geweest om de opleiding EFT bij Stichting EFT Nederland te gaan volgen en liefdeskoppels hierin te begeleiden. De basis van EFT wordt gevormd door de hechtingstheorie.

Hechting
Hechting is het proces waarmee een band wordt gevormd tussen ouder en kind. Als kind is hechting met je ouder(s) van levensbelang. We zijn als baby en de jaren erna volledig afhankelijk van onze ouders. We zijn ontzettend kwetsbaar. Daarom scannen we continu of zij er nog voor ons zijn en de hechting veilig is: Zie je mij? Hoor je mij? Kan ik op je rekenen? Als de verbinding er is, voelen we ons veilig en kunnen we ons goed ontwikkelen, durven we de wereld te ontdekken. Als het antwoord ‘nee’ is, voelen we een soort oerpaniek.

Wanhopige reactie
Je ziet dit goed terug in het ‘still face experiment’: https://youtu.be/6oatTK3BRkU. In dit experiment wordt duidelijk wat er gebeurt als er geen afstemming is tussen moeder en kind. Toen ik dit filmpje voor het eerst zag, brak mijn hart. Wat herkende ik het wanhopige gevoel van deze baby. Hartverscheurend om te zien en voor menigeen erg invoelbaar. Zowel de vele pogingen om de verbinding terug te krijgen, de paniek wanneer dit niet lukt en het plotselinge opgeven. Het kan leiden tot onveilige hechting en we zien de reacties van dit kind terug in de vermijdende en angstige hechtingsstijl:

• Vermijdend gehecht: het kind trekt zichzelf terug uit het contact, omdat het er niet op vertrouwt dat de ouder er voor hem zal zijn. Het kind vertrouwt vooral op zichzelf.
• Angstig gehecht: het kind voelt zich overmatig afhankelijk van de erkenning van de ouder. Het kind durft niet op zichzelf te vertrouwen en zal steeds weer proberen de aandacht en geruststelling van de ouders te krijgen.

Vaak is dit precies wat er ook nu nog in ons volwassen leven gebeurt, al herkennen we het niet altijd als zodanig.

Hechtingsangsten
Onveilige hechting ontstaat dus wanneer ouders emotioneel niet voldoende hebben kunnen afstemmen op de behoeften van het kind. Dit veroorzaakt hechtingsangsten als: angst dat ik niet oké ben, dat je mij verlaat, dat ik niet belangrijk voor je ben, dat je niet van me houdt, dat je mij verstikt, dat ik niet genoeg ben, dat ik het niet goed kan doen. Zicht hebben op je hechtingsstijl helpt je te begrijpen waarom je steeds getriggerd raakt en in een terugkerend destructief patroon (binnen EFT noemen we dit een dans) met je partner terechtkomt. Onveilige hechting is onder te verdelen in vermijdend, angstig en gedesorganiseerd. In dit blog richt ik me op de eerste twee, aangezien ik hier in mijn praktijk veel mee te maken heb en het een veelvoorkomende combinatie is in partnerrelaties.

De invloed van hechting op partnerrelaties
Als je vanuit het hechtingsperspectief naar volwassen relaties kijkt, biedt dat een kader waardoor veel gedrag logisch wordt. Je hechtingsstijl is de bril waardoor je naar de wereld en jezelf kijkt en bepaalt hoe je je op basis daarvan gedraagt. Vroeger was je moeder (of vader/verzorger) je belangrijkste hechtingsfiguur. In een liefdesrelatie wordt je partner je belangrijkste hechtingsfiguur en daardoor worden je hechtingsangsten hier weer geactiveerd. Je scant nu of je bij je partner nog veilig bent (zie je mij, hoor je mij, kan ik op je rekenen?). Iedereen doet dit, bewust of onbewust, in meer of mindere mate. Wanneer je je verbonden voelt, ben je tot grootse dingen in staat. Durf je de wereld te blijven ontdekken en voor jezelf te gaan staan. Het mogelijke verlies van verbinding daarentegen roept de hierboven beschreven oerpaniek op en triggert je ‘oude’ overlevingsmechanismen:

• je gaat vechten voor verbinding, erkenning en gezien worden (angstig gehecht)
• je ontkent je hechtingsbehoefte, stompt emotioneel af en trekt je terug (vermijdend gehecht)

De onveilige ervaringen in het verleden hebben gezorgd voor overtuigingen over jezelf en verwachtingen die je van anderen hebt. Je hechtingsstijl bepaalt hoe je kijkt naar intimiteit en verbinding, hoe je met conflicten omgaat, wat seks voor je betekent, hoe je je wensen en behoeften kunt uitspreken en wat je verwacht van je partner en van je relatie. In mijn volgende blog geef ik een uitgebreide beschrijving van hoe een angstige en vermijdende hechtingsstijl zich in een liefdesrelatie kunnen laten zien. Mocht jij (of je partner) angstig of vermijdend gehecht zijn, zul je daar wellicht veel herkenning in vinden, waardoor er veel op zijn plek valt. Het kan het begin zijn van een andere kijk op jullie ‘dans’. In plaats van bepaald gedrag te zien als iets persoonlijks, ga je inzien dat het een heel logisch gevolg is van de hechtingsstijl. En kunnen jullie elkaar helpen inzicht te krijgen in elkaars overlevingsmechanismen en het helen van de oude pijn die eronder zit. Je komt weer naast je partner te staan in plaats van tegenover elkaar en de emotionele verbinding tussen jullie zal (weer) sterker worden.

En dat is wat ik iedereen gun!

18-05-2025